Welk effect hebben hormonen op mijn huid - en wat kan ik eraan doen?

Vrouwen kennen het vast: de puistjes en onzuiverheden die plots verschijnen net voor en tijdens de menstruatie ook als je normaal een gave huid hebt. Hoe komt dat?

Onze hormonen behoren tot de belangrijkste oorzaken van acne, zowel voor tieners als voor volwassenen. Dit artikel focust op het verband tussen acne en hormonen, en verklaart waarom vooral vrouwen er last van hebben. We bekijken hoe hormoonschommelingen tijdens de menstruatiecyclus, zwangerschap en menopauze acne kunnen veroorzaken.

We weten niet precies welk effect hormonen hebben op acne, maar we weten dat ze nauw met elkaar verbonden zijn.

Er zijn veel verschillende oorzaken, maar acne is vooral een hormonale aandoening. Hormonen zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van onze talgklieren. Het is pas wanneer ze tijdens de puberteit volgroeid raken, dat we last krijgen van acne. Tijdens de puberteit produceert ons lichaam een teveel aan mannelijke hormonen (androgenen) die de productie van talg stimuleren. Overproductie van talg (seborroe) is een van de symptomen die tot acne kunnen leiden.
Ontdek meer over De oorzaken en triggers van acne.

Tijdens de puberteit stijgt het testosteronniveau (een mannelijk geslachtshormoon), zowel bij mannen als bij vrouwen. 

Bij mannen doet testosteron de penis en testikels groeien en bij vrouwen worden de spieren en botten er sterker van. Testosteron veroorzaakt echter ook acne, wat verklaart waarom acne zo vaak voorkomt tijdens de tienerjaren. Maar liefst 70% van de pubers krijgt te maken met een onzuivere huid1

In de meeste gevallen volgt er na de puberteit een aanzienlijke verbetering. Niettemin heeft tot 40% van alle volwassenen (vanaf 25 jaar) ten minste af en toe last van acne. *1 Verrassend is dat 75-85% van hen vrouwen zijn *2.

Dat is waar de verschillen beginnen. Bij mannen stabiliseren de hormonen in de loop der jaren, maar bij vrouwen blijven ze schommelen. Vrouwen zijn bijzonder gevoelig voor hormonale acne, vooral tussen 20 en 40 jaar en tijdens de menopauze. Er spelen drie factoren:

• De menstruatiecyclus
• Zwangerschap
• De menopauze

*1 - Zouboulis, Hautarzt 2014 · 65:733-750.
*2 - Zeichner et al., J Clin Aesthet Dermatolog., 2017; 10 (1): 37-46 and Holzmann, Sharkery, Skin Pharmacol Physiol 2014; 27: 3-8

In een recent dermatologisch onderzoek bij vrouwen met acne, gaf 60% aan dat hun symptomen regelmatig verergeren net voor hun menstruatie *3.

Op verschillende momenten tijdens de menstruatiecyclus stijgt en daalt de hormoonspiegel, wat een effect heeft op de huid.

De menstruatiecyclus duurt meestal 28 dagen. De cyclus begint op de eerste dag van de menstruatie, en eindigt een dag voordat de volgende menstruatie begint. Elke dag is hormonaal gezien anders:

• Dag 1 tot 14
  De hypofyse produceert twee hormonen die de werking en hormoonproductie van de eierstokken regelen: het follikelstimulerend hormoon (FSH) en het luteïniserend hormoon (LH). Op dat moment is oestrogeen (een hormoon dat vrouwelijke kenmerken stimuleert) dominant over progesteron (een hormoon dat het vrouwelijke lichaam voorbereidt op bevruchting en zwangerschap).
  
  
• Dag 14 tot 28
  Het progesteronniveau stijgt en het wordt het dominante hormoon. Het effect daarvan op de huid is dat de talgproductie toeneemt. Het oestrogeenniveau zakt.

Kort voordat het bloeden begint, zijn zowel oestrogeen als progesteron tot hun laagste niveau gezakt. Op dit moment is het niveau van testosteron (dat altijd aanwezig is bij vrouwen, zij het in mindere mate dan bij mannen) hoger dan dat van vrouwelijke hormonen, waardoor de talgproductie nog toeneemt.

Premenstruele acne doet zich meestal zeven tot tien dagen vóór de menstruatie voor, dus rond dag 18 tot 21 van de cyclus. Tijdens de menstruatie zelf gaat de huid er normaal weer beter uitzien. . 

*3 - http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/features/period#1

Ook tijdens een zwangerschap zijn er grote hormoonschommelingen en maakt het lichaam meer androgenen (mannelijke hormonen) aan, wat acne kan veroorzaken.

Meer dan de helft van de zwangere vrouwen heeft tijdens hun zwangerschap af en toe last van acne.4 Het komt vaker voor bij vrouwen die al gevoelig zijn voor acne, maar er zijn ook vrouwen die er tijdens hun zwangerschap voor het eerst last van krijgen *4.

De hormoonspiegel is het hoogst tijdens het eerste trimester, en dus wordt weleens gezegd dat wie tijdens de eerste drie maanden geen puistjes krijgt, waarschijnlijk ook de rest van de zwangerschap een gave huid zal hebben. Hier bestaat geen sluitend bewijs voor. In werkelijkheid kan zwangerschapsacne zich tijdens elk stadium van de zwangerschap voor het eerst voordoen, zelfs na de geboorte.

Aan de andere kant zeggen sommige vrouwen met een onzuivere huid dat hun puistjes tijdens de zwangerschap verdwenen.

De gynaecoloog die je tijdens de zwangerschap begeleidt, kan je advies geven over eventuele huidproblemen of kan een dermatoloog aanbevelen. Het is belangrijk om je arts te raadplegen voor je medicijnen neemt of je voeding verandert. Een groeiende baby heeft een gezonde, evenwichtige voeding nodig en bepaalde acnemedicatie, zoals isotretinoïne (voor ernstige acne), kan het kind schaden en mag niet door zwangere vrouwen worden gebruikt .

*4 - http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/acne/acne-during-pregnancy-treatments-causes#3

Veel vrouwen krijgen in de menopauze te maken met huidproblemen: droge huid, uitslag, gevoeligheid en zelfs onzuiverheden en puistjes. Net als bij de menstruatiecyclus en zwangerschap kunnen die problemen het gevolg zijn van hormonale schommelingen. 

Tijdens de menopauze doorstaat het lichaam ingrijpende veranderingen. Er worden steeds kleinere hoeveelheden van de hormonen oestrogeen en progesteron geproduceerd, wat een hele reeks symptomen kan veroorzaken, zoals opvliegers, onregelmatige menstruatie en huidproblemen.

Huidcellen kunnen steeds minder vocht vasthouden en de huid heeft meer tijd nodig om te vernieuwen en genezen. De huid wordt dunner en minder elastisch en wordt daardoor gevoeliger, droog en vaak ook onzuiver.

• Professioneel advies. 
  
  Vraag raad aan je arts als je acne krijgt. Hij of zij kan advies geven over de beste behandelingsopties voor je huid. Je arts kan aanbevelen om een endocrinoloog (hormonenspecialist) te raadplegen, of een gynaecoloog (gespecialiseerd in het voorplantingsysteem bij vrouwen).
  
  Bij sommige vrouwen helpt de anticonceptiepil tegen menstruele acne, door de productie van een eiwit genaamd SGHB (sekshormoon bindend globuline) dat testosteron opneemt en zo het oestrogeenniveau in het bloed verhoogt.

Wie zwanger is of zwanger wil worden, vermijdt best alle acnemedicatie. Vraag je arts of gynaecoloog om eventuele alternatieven. Acnemedicatie bevat chemische stoffen die gevaarlijk zijn voor een ongeboren kind.

Voor mannen zijn er medische opties die het testosteronniveau, en de acne, onder controle helpen houden. Je dokter kan je adviseren over de meest geschikte behandeling.

• Zorg voor jezelf
  Als je voldoende beweegt en evenwichtig eet, blijft je lichaam in vorm en voel je je zelf ook meer in controle. Voeding rijk aan fyto-oestrogenen (natuurlijke plantaardige hormonen in soja en andere peulvruchten) kan helpen om je hormonen in balans te houden. Lees voor meer informatie het artikel Wat moet ik eten om mijn huid te helpen verbeteren?

• Zorg voor je huid 
  Regelmatige huidverzorging, met niet-comedogene producten die speciaal werden ontwikkeld voor onzuivere huid, helpt je huid gezond te houden en kan eventuele medicatie aanvullen. Ontdek er meer over in het artikel De ideale huidverzorging en producten voor onzuivere huid. 

• Vermijd stress  
  Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan, maar stress kan de talgklieren stimuleren en acne erger maken. Lees voor meer informatie het artikel Wat zijn de oorzaken of triggers van acne.