Psoriasis – Tekenen, oorzaken en oplossingen

Psoriasis is een veel voorkomende chronische ontstekingsaandoening van de huid die doorgaans verloopt met remissies en exacerbaties. Het meest voorkomende type psoriasis heeft duidelijk afgebakende ‘plakken’ die roze of grijs van kleur kunnen zijn met daaroverheen een zilverachtige schilferende huid. Deze plekken kunnen ook lokale hyperpigmentatie veroorzaken. De tekenen kunnen op elke leeftijd voor het eerst optreden, maar ze verschijnen doorgaans bij jongvolwassenen of later in het leven, rond de leeftijd van 50–60 jaar.

Psoriasisplekken verschillen in biologisch opzicht van de klassieke droge huid, die ook wel xerose wordt genoemd, en worden geclassificeerd als erytrosquameus, wat inhoudt dat zowel bloedvaten als diepere opperhuidlagen zijn aangetast. De zogeheten 'plakken' worden veroorzaakt door gebreken in celregeneratie. Deze gebreken worden veroorzaakt door verschillende factoren:

• ontstekingsreacties in de diepere lederhuid en bovenste opperhuid, 
• een grote omloopsnelheid van keratinocyten (het belangrijkste celtype in de opperhuid),
• een kortere huidcelgroeicyclus en
• een gewijzigd desquamatieproces (desquamatie is het natuurlijke proces waarbij de buitenste laag van de huid wordt afgestoten).

Psoriasisplakken

(Psoriasis vulgaris) is de meest voorkomende vorm van psoriasis. Deze treedt op in circa 80% van de gevallen. Deze verschijnt als roodgekleurde plekken die doorgaans verdikt zijn omdat ze ontstoken zijn. Ze kunnen ook zijn bedekt met een laag zilverkleurige of witte schilferende huid. Deze plekken zitten doorgaans op plaatsen zoals de knieën en de ellebogen, de hoofdhuid of de onderrug. 

Druppelpsoriasis wordt gekenmerkt door ‘druppelplekjes’, dat zijn kleine rode vlekjes die op het lichaam of de ledematen zitten. Deze zijn meestal niet zo dik als plekken van plaque psoriasis. Druppelpsoriasis kan ontstaan bij kinderen of bij jongvolwassenen en kan plotseling verschijnen. 

Omgekeerde psoriasis zijn helderrode plekken die niet ruw, maar vrij glad en glanzend zijn. Deze zitten vooral in huidplooien en op tere huid, zoals in de oksels en in andere huidplooien, zoals onder de borsten of in de bilnaad. Dit zijn ook de plaatsen die geïrriteerd kunnen raken door wrijving en/of transpiratie.

Pustuleuze psoriasis komt vooral voor bij volwassenen en wordt gekenmerkt door witte pusblaasjes (de pus is niet besmettelijk, omdat deze uit witte bloedcellen bestaat). De huid rond deze blaasjes kan rood zijn en de blaasjes kunnen op één plaats of verspreid over het lichaam zitten. 

Erythrodermische psoriasis is een ontsteking en beslaat daarom vaak het grootste deel van het lichaamsoppervlak. Doordat een groot deel van de huid rood is, leidt dit tot grote schilferende plekken die ernstige pijn en ongemak veroorzaken.

Erfelijkheid

Door te kijken naar gevallen van psoriasis in families van patiënten, wijzen onderzoeken uit dat de meeste gevallen van psoriasis waarschijnlijk erfelijk zijn. Er wordt gedacht dat specifieke erfelijke genen wellicht gelinkd zijn aan psoriasis, maar de exacte manier waarop dit gebeurd is nog niet aangetoond.

Infecties

Infecties spelen vaak een rol bij de ontwikkeling van psoriasis tekenen. Bacteriën, vooral streptokokken, zijn de meest algemeen betrokken ziekteverwekkers. Zij houden verband met druppelpsoriasis. Hoewel besmetting met human immunodeficiency virus (hiv) geen directe oorzaak van psoriasis is, verhoogt het wel de kans op de ontwikkeling van ernstigere psoriasis als de persoon al psoriasis heeft. 

Stress

Psychische stress kan de aandoening verergeren en kan deze in sommige gevallen stimuleren.

Geneesmiddelen

Sommige geneesmiddelen, vooral lithium, antimalariamiddelen en bètablokkers, hebben een negatieve invloed op psoriasis. Het plotseling stopzetten van sterke plaatselijk gebruikte of orale corticosteroïden kan ‘reactiesymptomen’ veroorzaken die ernstig kunnen zijn en kunnen leiden tot erythrodermische of zelfs algemene pustuleuze psoriasis.

Topicale behandelingen voor psoriasis bestaan vooral uit crèmes, vochtinbrengende producten, keratolytische stoffen en corticosteroïden. Vochtinbrengende producten en crèmes zijn vooral doeltreffend in de tussenliggende fase of remissiefase van psoriasis. In de aanvankelijke keratotische fase helpen keratolytische stoffen het beste. Deze kunnen worden gebruikt in combinatie met vochtinbrengende producten en crèmes. Topicale corticosteroïden zijn altijd doeltreffend, maar moeten niet gedurende een lange tijd achter elkaar worden gebruikt. Daarom is het vaak goed om deze alleen te gebruiken voor flare-ups (opstoten of opflakkeringen).

Crèmes worden gebruikt om de hoornlaag soepeler te maken en om oppervlakteschilfers te verminderen. Dit zijn de meest gebruikte producten in de dermatologie. Ze werken door het genereren van een afsluitende laag die de hoeveelheid waterverlies door verdamping uit de huid vermindert zodat de oppervlaktehuidlaag, of de hoornlaag, voldoende wordt gehydrateerd.

Vochtinbrengende crème is crème die is verrijkt met natuurlijke vochtinbrengende factoren. Natuurlijke vochtinbrengende factoren verhogen ook de hydratatie van de hoornlaag, omdat ze water aantrekken en vasthouden. Meer geavanceerde vochtinbrengende crèmes bevatten ook actieve stoffen, zoals glucoglycerol. Die verhogen de hydratatie in de diepere opperhuidlagen vergroten door het activeren van het huideigen vochtnetwerk dat water aan de bovenste huidlagen levert.

Regelmatig gebruik van crèmes en vochtinbrengende producten is belangrijk en moet zowel bij een flare-up als bij remissie worden gebruikt.

Dikkere, meer afsluitende crèmes en zalf hebben de voorkeur boven lichtere lotions, omdat ze doeltreffender zijn.

Keratolytische stoffen

zijn doeltreffend bij het verminderen van de schilfers van psoriasisplekken, omdat ze het keratotische materiaal afbreken. Salicylzuur is het meest doeltreffende keratolytische complex. Het werkt goed bij extreem dikke of schilferige psoriasisplekken.

Ureum is nog een veel gebruikte keratolytische stof. Het zit ook in veel vochtinbrengende producten, zoals de Eucerin Urea-producten omdat dit ook bij de natuurlijke vochtinbrengende factoren hoort. Het helpt water vast te houden in de huid. Topicale behandeling met crèmes, vochtinbrengende producten en keratolytische stoffen is van essentieel belang bij de behandeling van psoriasis. Ze ondersteunen de werking van systemische geneesmiddelen.

Topicale corticosteroïden hebben ontstekingsremmende eigenschappen en verminderen de vorming van plekken en de irritatie die daarmee gepaard gaat. Matig sterke topicale corticosteroïden worden vaak gebruikt voor psoriasis in het gezicht, op de genitaliën of op plaatsen die strekken of buigen, in combinatie met andere topicale stoffen, vooral crèmes en vochtinbrengende producten.

Vitamine D-analogen zijn vaak een van de eerste topicale behandelingen die worden gebruikt voor typische chronische psoriasis.