Wat is de oorzaak van onzuiverheden? En hoe groeien ze uit tot acne?

Er bestaan heel wat mythen over de oorzaken van acne. Alle artsen zijn het er echter over eens dat acne een hormonale ziekte is. Lees ons artikel Hormonen en acne om meer te weten te komen over de relatie tussen hormonen en acne 

We weten ook dat er zoiets bestaat als een genetische aanleg voor puistjes en onzuiverheden, en dat bepaalde medicijnen, roken, stress en een verkeerde huidverzorging allemaal acne kunnen veroorzaken. Er zijn bovendien aanwijzingen dat er een verband bestaat tussen voeding en acne. Lees meer over alle mogelijke oorzaken en triggers in het artikel De oorzaken en triggers van acne.

Dit artikel onderzoekt de fysiologische oorzaken van acne en wat er werkelijk met de huid gebeurt. We doorgronden meerdere complexe factoren die een rol spelen bij de ontwikkeling van mee-eters en puistjes, en hoe die uiteindelijk acne worden. Ontdek hier meer over acne - tekenen, oorzaken en oplossingen.

Comedonen zijn verstopte haarzakjes. Microscopisch kleine comedonen, die nog niet zichtbaar zijn, worden microcomedonen genoemd. Ze ontstaan wanneer het aantal keratineproducerende cellen in de huid zich vermenigvuldigt. Dat proces doet zich natuurlijk voor, en verloopt in een gezonde huid zonder problemen: de microcomedonen worden gewoon weer afgebroken. Maar bij acne gaat dat afbreken van microcomedonen gepaard met ontstekingsreacties, die micro-ontstekingen genoemd worden. 

Acne is voornamelijk een ontstekingsziekte. Recent onderzoek heeft aangetoond dat micro-ontstekingen een van de belangrijkste oorzaken van acne zijn. De ontstekingen zouden het gevolg zijn van een reactie van het immuunsysteem op bacteriën, vetten en androgenen (mannelijke geslachtshormonen).*

"We weten nu dat ontsteking een rol speelt in elke fase van de ontwikkeling van acne, en niet alleen wanneer puistjes en onzuiverheden zichtbaar zijn op de huid."

Dr. Markus Reinholz, dermatoloog

Seborroe (overproductie van talg) en hyperkeratose (overmatige verhoorning) liggen aan de basis van mee-eters en puistjes. Deze problemen worden op hun beurt veroorzaakt door interne factoren zoals hormonale veranderingen (bijvoorbeeld de puberteit of de menstruatiecyclus) en medicatie, of door externe factoren zoals het leefmilieu. Zowel seborroe als hyperkeratose spelen een rol bij de groei van bacteriën, wat uiteindelijk leidt tot de typische pukkels en puisten van acne. Lees meer over de begrippen die gebruikt worden om acne te beschrijven in het artikel over Huidverzorging en een onzuivere huid.

Seborroe 
De talgklieren scheiden talg af, een olieachtige substantie die je huid en haar soepel houdt. Mensen met acne of een onzuivere huid hebben vaak meer androgenen (mannelijke hormonen) in hun bloed, of hun talgklieren kunnen er gevoeliger voor zijn. Deze androgenen stimuleren de groei van talgklieren en overproductie van talg, wat seborroe genoemd wordt.  

Een teveel aan talg op het huidoppervlak verstoort het natuurlijke proces waarbij dode huidcellen afschilferen. Ook de samenstelling van de talg die zich in de klieren opstapelt, kan ontstekingen veroorzaken.

Hyperkeratose
Hyperkeratose is een abnormale verdikking van de externe lagen van de huid, veroorzaakt door de overmatige productie van huidcellen (of corneocyten) in de talgklieren en door onvoldoende afschilfering van dode huidcellen. Die kunnen door het overtollige talg aan het huidoppervlak blijven vastzitten. Dergelijke cellen vormen een prop en gaan de talgklieren verstoppen. 

Ook propinionbacterium acnes (of P. acnes), een bacterie die normaal zonder problemen op het huidoppervlak leeft, speelt een rol bij hyperkeratose. De bacterie vormt een biofilm (een dunne laag) op het huidoppervlak, die de normale afschilfering van de huid verstoort en mee de vorming van de verstoppingen veroorzaakt.

Talg stapelt zich op in de geblokkeerde klieren. Daardoor zet de wand van het haarzakje uit, waardoor comedonen (mee-eters) en puistjes ontstaan:

Puist

Een ontstoken (verhoogd en verkleurd) plekje dat zich opvult met pus en meestal pijnlijk is. Puist is een verzamelnaam die vaak gebruikt wordt voor mee-eters, pukkels en pustels.

De opstapeling van talg vormt een ideale voedingsbodem voor bacteriën, met name P. acnes. De bacterie begint het buisje van de talgklier te koloniseren, waardoor de talg gaat ontbinden. Bij die ontbinding komen stoffen vrij die nog meer ontsteking veroorzaken, wat leidt tot de typische pukkels en puisten van acne.

In ernstige gevallen barst de wand van het haarzakje in de late fase van de ontsteking. Vetten, vetzuren, corneocyten (cellen), bacteriën en celdeeltjes komen vrij en kunnen nog meer ontsteking veroorzaken in de omliggende huid.

Ontdek alles over de verschillende vormen van acne in het artikel over Acne - tekenen, oorzaken en oplossingen, of lees in hyperpigmentatie over de mogelijke gevolgen voor je huid.

* Bron: Recent Advances in Acne Pathogenesis: Implications for Therapy, Shinjita Das, Rachel V. Reynolds, Am J Clin Dermatol (2014) 15:479 – 488 DOI 10.1007/s40257-014-0099-z